Najbiedniejsze kraje Trzeciego Świata – czy należą do nich głównie kraje afrykańskie? Sprawdź, gdzie żyje się najgorzej

Pojęcie Trzeciego Świata rozpowszechniło się w okresie Zimnej Wojny. Pierwotnie odnosiło się one do krajów, które ani nie zaliczały się do kapitalistycznych państw bloku zachodniego. Kulturalnie i politycznie przewodziły nim Stany Zjednoczone. Ani do tzw. państw realnego socjalizmu bloku wschodniego. Zatem tym terminem określone zostały nie tylko kraje nie tylko afrykańskie, ale i Ameryki Południowej, Środkowej i Azji Południowo-Wschodniej.

Jak obecnie wygląda Trzeci Świat? Które państwa do niego zaliczamy? Gdzie żyje się najgorzej? Czy istnieje jakieś niebezpieczeństwo dla turystów? Warto to wiedzieć przed podróżą zarówno dla własnego bezpieczeństwa, jak i w sytuacji, gdybyśmy chcieli ewentualnie pomóc na miejscu.

Kiedy wprowadzamy pojęcie Trzeciego Świata?

Pojęcia Trzeciego Świata i Globalnego Południa zazwyczaj, w myśli geopolitycznej są używane w sposób tożsamy. Wskazuje się na kluczową zależność 20 : 80. 80% zasobów jest w posiadaniu 20% ludzkości (należącej do Globalnej Północy), a pozostałe 20% zasobów przypada na 80% ludzkości (należącej do Globalnego Południa).

Przede wszystkim należy zaznaczyć, iż nie istnieje jeden, uniwersalny miernik określania stopnia ubóstwa. Wysokość PKB per capita jest jakimś sposobem, jednak trzeba pamiętać, że to pewne uproszczenie. Wysoka wartość PKB na mieszkańca może, ale nie musi, mówić o jakości życia. Wiele krajów o wysokim PKB nie jest dobrym miejscem dla życia dla znacznej części swoich obywateli. Mimo to wielu zagranicznych turystów decyduje się na podróż w tamte rejony.

Dlaczego wskaźnik PKB na mieszkańca nie jest miarodajny?

Potencjalnych przyczyn jest wiele. Może to wynikać z dużego rozwarstwienia społecznego czy dominacji ogromnego, zagranicznego kapitału w lokalnej gospodarce. Dobrym przykładem może być najludniejszy kraj świata, czyli Chiny. Pomimo najwyższego realnego PKB (a drugiego najwyższego PKB nominalnego), chińska prowincja należy do najuboższych na świecie. Zarobki mieszkańców wsi nierzadko wynoszą 100 USD na miesiąc.

Podobnym przykładem są Indie. Oficjalnie drugi najludniejszy kraj świata i najludniejsza demokracja. PKB per capita wynosi tam 7183 dolarów międzynarodowych. Jest zatem wyższe niż w bogatych Niemczech, jednak w praktyce Indie są nieporównywalnie biedniejsze i zaliczają się do krajów Globalnego Południa. Miliony osób w tym kraju nie jest nawet zarejestrowanych, prawnie zatem nie istnieje, więc nie jest uwzględnianych w statystykach. Osoby niezarejestrowane mogą stanowić nawet większość mieszkańców slumsów — rozciągających się kilometrami dzielnic nędzy.

Jest ich tak wiele, że niemożliwy jest nawet przybliżony szacunek liczby osób poza systemem, a żyjących w podłych warunkach. Z tegoż powodu, oraz z tego, że system prawny Indii właściwie ignoruje slumsy i osoby tam żyjące, zdecydowanie ostrzega się turystów przed podróżą do tych dzielnic. Choć naturalnie taka podróż może się odbyć.

Jak mierzymy ubóstwo?

Miarodajnymi wskaźnikami mierzenia ubóstwa są rankingi przeprowadzane zarówno przez Organizację Narodów Zjednoczonych, jak i liczne organizacje finansowe. Dowolny ranking kont oszczędnościowych czy ranking perspektyw bezproblemowo wskaże, gdzie sytuacja materialna jest trudna. Nie pozwala ona bowiem (co nikogo nie zaskakuje) na oszczędzanie. Kraje Globalnego Południa nie pozwalają ogromowi swoich mieszkańców na stabilizację, są oni zmuszeni do życia z dnia na dzień, od pierwszego do pierwszego.

Trzeci Świat charakteryzuje się także brakiem perspektyw. Obywatele nie często mają możliwości wyrwania się ze swojego ubogiego środowiska, awans społeczny jest często niemożliwy także systemowo, co najlepiej obrazuje system kastowy w Indiach. Ów brak nadziei, uwięzienie w biedzie może, choć naturalnie nie musi, demoralizować, a przecież nie wiemy, kogo spotkamy przed podróżą. Dlatego należy mieć świadomość, że niektórzy obywatele odwiedzanego kraju mogą chcieć oszukać i wykorzystać naiwnych turystów. Jest to często kwestia przeżycia lub kupienia leków czy przyborów szkolnych.

 

Kraje Trzeciego Świata – czyli które?

Trzeci Świat – to często kraje o przeszłości kolonialnej i wcześniej przez kolonizatorów eksploatowane do granic możliwości. Wiele z nich wciąż jest zależnych, głównie ekonomicznie, od byłych najeźdźców i stanowią rynek zbytu, z czego korzystają kraje pierwszego świata jak Stany Zjednoczone. Charakteryzują się niskim stopniem rozwoju gospodarczego, nie sprzyjają innowacyjnym strategiom biznesowym. Podstawę lokalnego rynku stanowi rolnictwo, oferujące milionom pracowników głodowe stawki. Dużym problemem jest rozwarstwienie społeczne i konflikty o charakterze politycznym, etnicznym, narodowościowym lub religijnym.

Kraje Globalnego Południa są często niezwykle skorumpowane, co powoduje niestabilność państwa i słabość jego instytucji. Obowiązkowe jest zorientowanie się przed podróżą w sytuacji panującej w danym państwie oraz jakie sytuacje mogą spotkać turystów. Wskaźnik PKB na mieszkańca niewiele summa summarum nam powie.

Najbiedniejsze kraje Trzeciego Świata – orientacyjne zestawienie

Ze względu na liczne zmienne i trudności w ich mierzeniu trudno stworzyć jeden, uniwersalny ranking najbiedniejszych krajów świata. Nawet długa podróż czy informacje wyczytane w merytorycznej, fachowej książce nie odpowiedzą na wszystkie pytania i nie ustalą jednoznacznych kryteriów.

To konkretne zestawienie bierze pod uwagę ranking kont oszczędnościowych, wysokość wskaźnika PKB na mieszkańca, rozwarstwienie społeczne, warunki bytu najuboższych, programy socjalne, stabilność polityczną i doświadczenia z podróży licznych turystów, którzy na własne oczy zobaczyli omawiane poniżej miejsca.

Kraje o najniższym PKP:

• Wyspy Marshalla – Ocean Spokojny – PKB na osobę: 216 USD
• Malawi – Afryka Wschodnia – PKB per capita: 324  USD
• Republika Środkowoafrykańska – Afryka Środkowa – PKB na mieszkańca: 387 USD
• Mozambik – Afryka Południowo-Wschodnia – PKB na mieszkańca: 493 USD
• Demokratyczna Republika Konga – Afryka Środkowa – PKB per capita: 790 USD
• Nigier – Afryka Zachodnia (Sahara) – PKB na mieszkańca: 815 USD
• Liberia – Afryka Zachodnia – PKB per capita: 1354 USD
• Madagaskar – wyspa w zachodniej części Oceanu Indyjskiego – PKB per capita: 1551 USD
• Togo – Afryka Zachodnia – PKB na mieszkańca: 1821 USD
• Czad – Afryka Środkowa – PKB na mieszkańca: 2344 USD

Nie tylko Afryka…

Warto jednak wspomnieć, że pojęcie „kraj Trzeciego Świata” nie ma jednoznacznej definicji. Dlatego też można posługiwać się tym terminem w stosunku do wielu krajów o PKB wyższym niż 3000 USD na mieszkańca. Taki wskaźnik wzrostu gospodarczego w wieku przypadkach wcale nie przekłada się na dobre warunki życia. Sytuacja ta dotyczy Indii, wielu rejonów Chin kontynentalnych, Filipin, ale i wielu krajów Europy i Ameryki Południowej. Mołdawia, Ukraina, Kosowo, Albania, Macedonia Północna, Bośnia i Hercegowina, Białoruś, Czarnogóra, Serbia, Bułgaria, a nawet kraje odwiedzane licznie przez turystów jak Chorwacja czy Rumunia.

Do najbiedniejszych krajów Ameryki Południowej należą z kolei: Haiti, Nikaragua, Boliwia, Honduras, ale także do niedawna dobrze prosperujące Argentyna, Haiti, czy Wenezuela. Sytuacja także nie poprawia się szybko w Peru. Nie oznacza to, że nie należy w ogóle tych krajów odwiedzać. Trzeba być jednak świadomym, aby dobrze i bezpiecznie zaplanować podróż, co możemy tam zastać i jakie oszustwa mogą spotkać nieświadomych turystów.